W obliczu tak poważnych zagrożeń, profesjonalna usługa ochrony przed szkodnikami – Pest Control oferowana przez firmę Pestigo staje się nieodzownym elementem strategii zarządzania ryzykiem dla przedsiębiorstw z branży spożywczej. Pestigo specjalizuje się w dostarczaniu kompleksowych rozwiązań z zakresu zwalczania i zapobiegania szkodnikom, które są precyzyjnie dostosowane do specyficznych potrzeb firm działających w sektorze żywnościowym.
Przepisy i normy prawne obowiązujące w Polsce w zakresie ochrony przed szkodnikami w przedsiębiorstwach zajmujących się produkcją, przechowywaniem, sprzedażą i podawaniem żywności
W Polsce, podobnie jak w całej Unii Europejskiej, kwestie bezpieczeństwa żywności i ochrony przed szkodnikami w przedsiębiorstwach spożywczych regulowane są przez wielopoziomowy system prawny, na który składają się przepisy unijne, krajowe akty prawne oraz normy i standardy branżowe.
Na szczycie hierarchii znajdują się przepisy Unii Europejskiej, w tym kluczowe rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa żywności. Nadrzędnym aktem prawnym jest Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności. Bezpośrednio obowiązującym w Polsce i mającym pierwszeństwo przed prawem krajowym jest również Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie higieny środków spożywczych. To rozporządzenie nakłada na przedsiębiorstwa spożywcze obowiązek wdrożenia, stosowania i utrzymywania procedur opartych na zasadach HACCP (System Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli), a także wymaga spełnienia ogólnych i szczegółowych wymagań higieny, w tym dotyczących ochrony przed zanieczyszczeniami, w szczególności przed szkodnikami.
Na poziomie krajowym, podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie bezpieczeństwa żywności i żywienia jest Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. 2006 Nr 171 poz. 1225) wraz z późniejszymi zmianami. Ustawa ta harmonizuje polskie prawo z przepisami Unii Europejskiej i określa wymagania dotyczące zdrowotności żywności, przestrzegania zasad higieny oraz właściwości organów w zakresie urzędowej kontroli żywności. W kontekście ochrony przed szkodnikami, ustawa ta zobowiązuje przedsiębiorstwa do stosowania zasad Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) i Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP), których nieodłącznym elementem jest ocena zagrożenia i ochrona przed szkodnikami. Ponadto, Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nakłada na właścicieli, posiadaczy i zarządców nieruchomości obowiązek przeprowadzania deratyzacji.
Oprócz powszechnie obowiązujących przepisów prawa, istotną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa żywności i skutecznej ochrony przed szkodnikami odgrywają normy i standardy branżowe. Chociaż często mają charakter dobrowolny, ich wdrożenie jest kluczowe dla budowania zaufania konsumentów, spełnienia wymagań międzynarodowych sieci handlowych oraz uzyskania certyfikatów potwierdzających wysoki standard bezpieczeństwa żywności. Do najważniejszych standardów należą ISO 22000, IFS (International Featured Standard Food), BRC (British Retail Consortium Global Standard for Food Safety), AIB (American Institute of Baking) i inne. Standardy te szczegółowo określają wymagania dotyczące systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności, w tym procedury związane z ochroną przed szkodnikami, monitorowaniem dostawców usług DDD oraz prowadzeniem dokumentacji.
Fundamentem systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności są Dobra Praktyka Higieniczna (GHP) i Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP). GHP obejmuje działania i warunki higieniczne, które muszą być spełniane i kontrolowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu żywnością, aby zapewnić jej bezpieczeństwo. W kontekście ochrony przed szkodnikami, GHP wymaga m.in. zabezpieczenia budynków przed dostępem szkodników, monitorowania ich obecności oraz stosowania odpowiednich środków zabezpieczających. GMP to zestaw standardów stosowanych w produkcji przemysłowej i gastronomii, zapewniających wysoką jakość i czystość surowców oraz gotowych produktów. GMP w odniesieniu do szkodników kładzie nacisk na identyfikację zagrożeń, wdrożenie systemów kontroli i monitorowania oraz stosowanie programów zabezpieczających.
Wdrożenie Systemu Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP) jest obowiązkowe dla wszystkich przedsiębiorstw mających kontakt z żywnością. System ten ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności poprzez identyfikację, ocenę i kontrolę zagrożeń, w tym biologicznych, do których zalicza się obecność szkodników. Ochrona przed szkodnikami jest integralną częścią systemu HACCP, wymagającą wdrożenia procedur zapobiegających wnikaniu szkodników do żywności i ich eliminacji w przypadku pojawienia się. W ramach HACCP konieczne jest prowadzenie dokumentacji dotyczącej działań związanych z ochroną przed szkodnikami.
Nieprzestrzeganie przepisów i norm dotyczących ochrony przed szkodnikami może skutkować poważnymi konsekwencjami, w tym karami finansowymi, wstrzymaniem działalności, a w najgorszych przypadkach – odpowiedzialnością karną za narażenie zdrowia i życia konsumentów. Dlatego też, profesjonalna współpraca z firmą DDD i ekspertami z branży Pest Control (podpisanie umowy DDD), która posiada wiedzę i doświadczenie w zakresie obowiązujących przepisów, jest kluczowa dla zapewnienia zgodności z prawem i uniknięcia potencjalnych problemów.
Tabela 1: Kluczowe akty prawne i regulacje dotyczące ochrony przed szkodnikami w przemyśle spożywczym w Polsce
| Nazwa aktu prawnego/regulacji | Źródło | Krótki opis |
|---|---|---|
| Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 | UE | Ustanawia ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego. |
| Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 | UE | Dotyczy higieny środków spożywczych, w tym ochrony przed szkodnikami i wdrożenia HACCP. |
| Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. 2006 Nr 171 poz. 1225) | Krajowe | Harmonizuje polskie prawo z UE, określa wymagania dotyczące bezpieczeństwa żywności i żywienia, w tym zasady GHP i GMP. |
| Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi | Krajowe | Nakłada obowiązek deratyzacji na właścicieli, posiadaczy i zarządców nieruchomości. |
| ISO 22000, IFS, BRC, AIB i inne | Branżowe standardy | Określają szczegółowe wymagania dotyczące systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności, w tym ochrony przed szkodnikami. |
Najczęściej występujące szkodniki stanowiące problem dla firm z branży spożywczej w Polsce
Przedsiębiorstwa z sektora spożywczego w Polsce narażone są na wiele rodzajów szkodników, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywności i ciągłości operacyjnej. Do najczęściej spotykanych należą gryzonie, takie jak myszy i szczury. Przyciągane zapachem żywności, mogą powodować szkody materialne poprzez przegryzanie opakowań, kabli i konstrukcji budynków. Co ważniejsze, gryzonie są nosicielami wielu groźnych chorób, takich jak salmonelloza, leptospiroza i hantawirusy, które mogą przenosić na żywność poprzez odchody, mocz i sierść.
Kolejną grupą problematycznych szkodników są karaczany i prusaki. Te owady są wszystkożerne i potrafią ukrywać się w trudno dostępnych miejscach, takich jak szczeliny w ścianach i urządzeniach. Karaluchy przenoszą liczne bakterie chorobotwórcze, w tym Salmonella, Staphylococcus, Listeria i E. coli, zanieczyszczając nimi żywność i powierzchnie robocze. Ich obecność może również powodować nieprzyjemny zapach i reakcje alergiczne.
Muchy i inne owady latające, takie jak osy i pszczoły, również stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywności. Owady te mogą przenosić na swoich ciałach i w przewodzie pokarmowym liczne patogeny, siadając na produktach spożywczych i zanieczyszczając je odchodami i wymiocinami. Muchy są szczególnie aktywne w miejscach, gdzie mają dostęp do białka i wody, a temperatura otoczenia przekracza 12 stopni Celsjusza.
Nie można zapomnieć o szkodnikach magazynowych, które atakują suche produkty spożywcze, takie jak mąka, kasza, ryż, makaron, orzechy i suszone owoce. Do najczęściej spotykanych należą mklik mączny, wołek zbożowy i trojszyk. Szkodniki te zanieczyszczają żywność swoimi odchodami, wylinkami i martwymi osobnikami, a ich żerowanie może prowadzić do znacznych strat ekonomicznych i obniżenia jakości produktów.
W zależności od specyfiki działalności i lokalizacji, firmy spożywcze mogą również borykać się z problemami związanymi z obecnością ptaków, mrówek i innych szkodników. Ptaki mogą zanieczyszczać otoczenie i produkty swoimi odchodami, a mrówki, choć niewielkie, mogą dostawać się do żywności i ją kontaminować.
Na pojawianie się i rozwój szkodników w obiektach związanych z produkcją, przechowywaniem, sprzedażą i podawaniem żywności wpływa wiele czynników. Przede wszystkim jest to łatwy dostęp do pożywienia i wody. Resztki żywności, źle zabezpieczone produkty i stojąca woda stanowią idealne warunki do żerowania i rozmnażania się szkodników. Niedostateczna higiena i sanitacja również przyczyniają się do problemów ze szkodnikami. Brak regularnego czyszczenia, niewłaściwe usuwanie odpadów i zaniedbania w utrzymaniu czystości wewnątrz i na zewnątrz obiektu stwarzają idealne warunki dla rozwoju populacji szkodników. Zły stan techniczny budynków i nieszczelności umożliwiają szkodnikom łatwe wnikanie do wnętrza. Nieszczelne okna i drzwi, pęknięcia w ścianach i podłogach, niezabezpieczone otwory wentylacyjne i kanalizacyjne stanowią potencjalne drogi dostępu dla insektów i gryzoni. Niewłaściwa gospodarka odpadami jest kolejnym czynnikiem przyciągającym szkodniki. Przepełnione kosze na śmieci, niezabezpieczone pojemniki na odpady i pozostawianie resztek żywności na noc stwarzają łatwo dostępne źródło pokarmu dla szkodników. Nie bez znaczenia są również problemy z dostawami i przyjmowaniem towarów. Szkodniki mogą być nieświadomie wprowadzane do obiektu wraz z dostarczanymi surowcami i produktami, dlatego tak ważna jest kontrola przyjmowanych towarów.
Tabela 2: Najczęściej występujące szkodniki w przemyśle spożywczym w Polsce
| Nazwa szkodnika | Charakterystyka | Typowe oznaki infestacji | Potencjalne szkody | Ryzyko dla bezpieczeństwa żywności |
|---|---|---|---|---|
| Mysz domowa | Mały gryzoń o szaro-brązowym futrze | Odchody, ślady zębów, gniazda, zapach moczu | Uszkodzenie opakowań, przegryzanie kabli, zanieczyszczenie odchodami i moczem | Przenoszenie chorób (salmonelloza, leptospiroza), zanieczyszczenie żywności bakteriami |
| Szczur wędrowny | Większy gryzoń o brązowym futrze i długim ogonie | Odchody (większe niż mysie), ślady zębów, nory, hałasy w ścianach | Uszkodzenie konstrukcji budynków, przegryzanie instalacji, zanieczyszczenie odchodami i moczem | Przenoszenie chorób (m.in. dżuma, wścieklizna), zanieczyszczenie żywności bakteriami |
| Karaluch prusak | Mały, płaski owad o brązowo-żółtym ubarwieniu | Odchody (małe, ciemne), charakterystyczny zapach, wylinki, obecność żywych lub martwych owadów | Zanieczyszczenie żywności odchodami i wymiocinami, uszkodzenie opakowań | Przenoszenie bakterii (Salmonella, E. coli), alergenów |
| Karaluch wschodni (przybyszka amerykańska) | Większy, ciemnobrązowy owad | Podobne do prusaka, ale większe odchody i wylinki | Podobne do prusaka | Podobne do prusaka |
| Mklik mączny | Mały motyl o charakterystycznych poprzecznych paskach na skrzydłach | Larwy (małe, białe robaki) w produktach sypkich, oprzędy, obecność dorosłych osobników | Zanieczyszczenie mąki, kasz, orzechów, suszonych owoców larwami i odchodami | Możliwe reakcje alergiczne, obniżenie jakości żywności |
| Wołek zbożowy | Mały chrząszcz o ciemnobrązowym ubarwieniu i wydłużonym ryjku | Obecność chrząszczy w ziarnach zbóż, mące, kaszach, dziurki w ziarnach | Uszkodzenie ziaren, obniżenie ich wartości odżywczej | Zanieczyszczenie żywności odchodami i martwymi osobnikami |
| Trojszyk ulec | Mały, płaski chrząszcz o rdzawym ubarwieniu | Obecność chrząszczy w mące, otrębach, kaszach, charakterystyczny zapach | Zanieczyszczenie produktów odchodami i wylinkami, zmiana smaku i zapachu żywności | Możliwe reakcje alergiczne |
| Mucha domowa | Szary owad z jedną parą skrzydeł | Obecność latających much w pobliżu żywności i odpadów, larwy (białe robaki) w gnijącej materii | Zanieczyszczenie żywności bakteriami i innymi patogenami | Przenoszenie chorób (m.in. czerwonka, dur brzuszny) |
Nowoczesne i skuteczne metody zwalczania i zapobiegania szkodnikom w obiektach związanych z żywnością
Współczesna ochrona przed szkodnikami w przemyśle spożywczym opiera się na Integrowanej Ochronie Przed Szkodnikami (IPM – Integrated Pest Management). IPM to strategia, która łączy różne metody zwalczania szkodników, kładąc nacisk na prewencję i minimalizację użycia chemicznych środków ochrony roślin. Podstawowymi elementami programu IPM są identyfikacja szkodnika, monitoring jego aktywności, podejmowanie decyzji o zwalczaniu na podstawie progów szkodliwości, zastosowanie różnych metod (sanitarnych, mechanicznych, biologicznych, fizycznych, chemicznych) oraz ocena skuteczności zabiegów i podejmowanie działań korygujących. Głównym celem IPM jest zapobieganie pojawianiu się szkodników, a nie tylko reagowanie na istniejące problemy.
Skuteczna ochrona przed szkodnikami w obiektach związanych z żywnością wymaga wdrożenia szeregu działań profilaktycznych. Kluczowe znaczenie ma utrzymanie budynków w dobrym stanie technicznym i zabezpieczenie przed wnikaniem szkodników poprzez uszczelnienie wszelkich otworów, kanałów i innych miejsc dostępu. Należy stosować siatki na oknach i otworach wentylacyjnych, uszczelniać pęknięcia i dziury w ścianach i podłogach oraz zabezpieczać progi i drzwi. Równie ważna jest utrzymanie wysokiego poziomu higieny i sanitacji. Należy regularnie sprzątać i dezynfekować pomieszczenia, dbać o prawidłowe usuwanie odpadów żywnościowych i innych śmieci w szczelnie zamkniętych pojemnikach oraz stosować dobre praktyki przechowywania żywności, takie jak zasada pierwsze weszło, pierwsze wyszło (FIFO). Istotne jest również dokładne sprawdzanie przyjmowanych towarów pod kątem obecności szkodników jeszcze przed wprowadzeniem ich na teren zakładu.
W przypadku stwierdzenia obecności szkodników, stosuje się różne metody zwalczania. Jedną z podstawowych jest monitoring i odławianie przy użyciu różnego rodzaju pułapek, takich jak pułapki na gryzonie, pułapki feromonowe na owady i lampy owadobójcze. Wykorzystuje się również przynęty z substancjami wabiącymi i trującymi dla gryzoni i owadów. W sytuacji, gdy inne metody nie są wystarczające, stosuje się insektycydy i rodentycydy, przy czym ważne jest, aby były one stosowane bezpiecznie i zgodnie z przepisami przez przeszkolony personel.
Coraz większą popularność zyskują metody niechemiczne zwalczania szkodników, które są bezpieczniejsze dla środowiska i żywności. Jedną z nich jest ozonowanie, wykorzystujące silne właściwości dezynfekujące i owadobójcze ozonu. Stosuje się również obróbkę termiczną, polegającą na podgrzewaniu pomieszczeń do temperatury śmiertelnej dla szkodników , oraz wymrażanie, wykorzystujące niskie temperatury. Metodą dezynsekcji jest również zamgławianie ULV (Ultra Low Volume), polegające na rozpylaniu bardzo małych kropelek insektycydu , oraz fumigacja (gazowanie), stosowana do zwalczania szkodników w zamkniętych przestrzeniach, takich jak magazyny i silosy. W niektórych przypadkach wykorzystuje się również biologiczne metody zwalczania, polegające na wprowadzeniu naturalnych wrogów szkodników.
Kluczowym elementem skutecznej ochrony przed szkodnikami jest regularny monitoring ich obecności i aktywności. Należy prowadzić dokładne dokumentowanie wszystkich działań związanych z kontrolą szkodników, w tym wyników monitoringu, zastosowanych metod i środków oraz podjętych działań korygujących.
Tabela 3: Porównanie metod zwalczania szkodników w przemyśle spożywczym
| Metoda | Opis | Zalety | Wady | Najlepsze zastosowanie |
|---|---|---|---|---|
| Pułapki mechaniczne (np. na gryzonie, lepowe na owady) | Fizyczne odławianie szkodników | Bez użycia chemii, łatwe w użyciu i monitorowaniu | Ograniczona skuteczność przy dużej infestacji, wymagają regularnego sprawdzania i wymiany | Monitorowanie obecności szkodników, zwalczanie pojedynczych osobników |
| Przynęty (np. trutki na gryzonie, żele na karaluchy) | Wykorzystują substancje wabiące i toksyczne | Skuteczne w eliminacji populacji szkodników, możliwość dotarcia do trudno dostępnych miejsc | Ryzyko przypadkowego spożycia przez zwierzęta domowe lub ludzi, konieczność monitorowania i uzupełniania | Zwalczanie większych infestacji gryzoni i owadów |
| Insektycydy i rodentycydy (opryski, zamgławianie) | Chemiczne środki zwalczające szkodniki | Szybkie i skuteczne działanie, szeroki zakres zastosowań | Potencjalne ryzyko skażenia żywności i środowiska, konieczność stosowania przez przeszkolony personel | Zwalczanie nagłych i rozległych infestacji, tam gdzie inne metody są niewystarczające |
| Ozonowanie | Wykorzystanie gazowego ozonu o silnych właściwościach biobójczych | Bezpieczne dla środowiska (ozon rozkłada się do tlenu), skutecznie eliminuje owady, bakterie i grzyby, usuwa zapachy | Wymaga specjalistycznego sprzętu i wiedzy, pomieszczenie musi być szczelne | Dezynfekcja i dezynsekcja pomieszczeń i sprzętu |
| Obróbka termiczna | Podgrzewanie pomieszczeń do wysokiej temperatury | Skuteczne w eliminacji wszystkich stadiów rozwoju szkodników, bez użycia chemii | Wysokie koszty, wymaga specjalistycznego sprzętu, nie nadaje się do wszystkich rodzajów obiektów | Zwalczanie szkodników w magazynach, silosach, młynach |
| Fumigacja (gazowanie) | Zastosowanie gazowych środków owadobójczych i gryzoniobójczych | Bardzo skuteczna metoda, dociera do trudno dostępnych miejsc | Wysokie ryzyko, wymaga specjalistycznych procedur i zabezpieczeń, wyłączenie obiektu z użytkowania na czas zabiegu | Zwalczanie szkodników w magazynach, silosach, kontenerach, drewnie |
Konkretne usługi w zakresie ochrony przed szkodnikami oferowane firmom z sektora spożywczego przez Pestigo
Pestigo oferuje firmom z branży spożywczej szeroki wachlarz specjalistycznych usług ochrony przed szkodnikami, dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb i specyfiki działalności.
Podstawą skutecznej współpracy jest ocena ryzyka wystąpienia szkodników i szczegółowe inspekcje obiektów klienta. Specjaliści Pestigo przeprowadzają dokładną analizę terenu i warunków panujących w przedsiębiorstwie, aby zidentyfikować potencjalne zagrożenia i istniejące problemy ze szkodnikami. Na podstawie zebranych informacji opracowywany jest indywidualny program Integrowanej Ochrony Przed Szkodnikami (IPM), uwzględniający specyfikę zakładu i produkcji.
Pestigo zapewnia regularny monitoring aktywności szkodników przy użyciu nowoczesnych metod i urządzeń, takich jak pułapki, detektory i lampy owadobójcze. Wyniki monitoringu są szczegółowo raportowane klientom, co pozwala na bieżąco śledzić skuteczność zastosowanych środków i szybko reagować na pojawiające się zagrożenia. W razie potrzeby, Pestigo oferuje również systemy cyfrowego raportowania, umożliwiające klientom natychmiastowy dostęp do dokumentacji i danych dotyczących ochrony przed szkodnikami.
W ramach usług de-infestacji, Pestigo skutecznie przeprowadza deratyzację, czyli zwalczanie myszy i szczurów, stosując bezpieczne i efektywne metody. Oferowana jest również dezynsekcja, czyli zwalczanie owadów biegających (karaluchy, prusaki), latających (muchy, osy) i szkodników magazynowych. W ofercie Pestigo znajduje się również dezynfekcja, czyli zwalczanie szkodliwych mikroorganizmów, która może być integralną częścią programu ochrony przed szkodnikami.
Pestigo dużą wagę przywiązuje do działań prewencyjnych, mających na celu zapobieganie przyszłym infestacjom. Oferowane są usługi zabezpieczenia obiektów przed szkodnikami, takie jak uszczelnianie budynków (proofingu). W zależności od potrzeb i specyfiki obiektu, Pestigo stosuje również specjalistyczne metody zwalczania szkodników, takie jak fumigacja, obróbka termiczna i ozonowanie. Firma oferuje również doradztwo w zakresie higieny i sanitacji, pomagając klientom w utrzymaniu warunków minimalizujących ryzyko pojawienia się szkodników. Dodatkowo, Pestigo może przeprowadzić szkolenia dla personelu firm spożywczych w zakresie świadomości problemu szkodników i podstawowych technik zapobiegania.
Pestigo posiada bogate doświadczenie w wspieraniu firm spożywczych w spełnianiu wymagań prawnych i standardów branżowych oraz w przygotowaniu do audytów. Oferowane usługi są dostosowane do wymogów systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności, takich jak HACCP, GMP/GHP, BRC, IFS i ISO 22000.
Pestigo zdaje sobie sprawę, że każde przedsiębiorstwo spożywcze ma unikalne potrzeby. Dlatego firma oferuje indywidualne podejście do każdego klienta, tworząc spersonalizowane programy ochrony przed szkodnikami, które uwzględniają specyfikę działalności, rodzaj przetwarzanej żywności oraz obowiązujące przepisy i standardy.
Korzyści, jakie może przynieść firmom z branży spożywczej profesjonalna usługa ochrony przed szkodnikami oferowana przez Pestigo
Profesjonalna usługa ochrony przed szkodnikami oferowana przez Pestigo przynosi firmom z branży spożywczej szereg wymiernych korzyści. Przede wszystkim, skuteczna kontrola szkodników chroni produkty żywnościowe przed zanieczyszczeniem, co jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów i uniknięcia problemów prawnych.